Մովսէս Նաճարեան. Հոգեւոր դասի նախարարական տունն հայոց

Սկիզբը՝ նախորդիվ

10.Բագրատունիներ եւ Բագին
Թէեւ Խորենացին Բագրատունիներին «հրեայ» է ներկայացրել՝ սակայն անուան արմատը հայերէն է  խօսում:
Հրեաները սովորութիւն ունեն իրենց ապրած երկրի բարձր դասի մարդկանց ազգանունները փողով առնելու եւ իւրացնելու:
Շատ հնարաւոր է՝ որ Խորենացու ժամանակներում Հայաստանում այդ կերպ կամ մի այլ ձեւով (կին տալով) արդէն իսկ գոյացել են հրեայ Բագրատունիներ:
Սակայն «Բագ» արմատով Բագինը, Բագարանը, Բագաւանը, Բագրեւանդը, Բագարատը, մի գուցէ եւ «Բագունց»-«Բակունց»-ը՝ առնչութիւն չունեն յուդայական հրեաների հետ:
Խորենացին ասում է.
«Քանզի ասելն ոմանց անհաւաստի մարդոց… ի Հայկայ զթագադիր ազգդ Բագրատունեաց լինել»: 
Թարգմ. «Անհաւաստի մարդկանցից ոմանց ասելով՝ Բագրատունիները թագադիր են նշանակուել Հայկի կողմից»:
Սա թէեւ ժխտական մի փաստարկ է՝ բայց ինքնին խօսում է, որ մեր տեսակէտը վաղնջական հիմք ունի: Ըստ մեզ, Բագրատունիներին հրեայ ներկայացնելով՝ Խորենացին տուրք է տուել իր ժամանակի թելադրանքին:
Շատ եմ զարմացել ու զարմանում այն իրողութեան վրայ՝ որ մեր լեզուաբանները, պատմաբանները, հնագէտներն ու գրականութեան մշակները էական տարբերութիւն չեն գտել Տաճարի, Մեհեանի եւ Բագինի միչեւ: Երեքն էլ ներկայացուել են որպէս զոհ մատուցելու շինութիւններ:
 Իսկ դրանց մէջ գործող նուիրեալներն էլ բնականաբար պիտի ընկալուէին որպէս արեան մէջ թաթախուած մսագործ-«ղասսաբներ» եւ գուշակներ՝ ինչպէս յուդայականների հոգեւոր սպասաւորները:
Եթէ այսպէս շարունակուի՝ հերթը հասնելու է Հայ եկեղեցուն եւ մեր հոգեւոր հայրերին:
Իմ ստուգաբանութեամբ՝
1.«Տաճար»-ը այն վայրն է՝ ուր կրակը անմար են պահել, համայնքի օջախների կպչան մատակարարելու համար: 
2.«Մեհեան»-ը հոսող բուժիչ ջրի ակունքին կառուցուած նախաքրիստոնէական հիւրընկալ վանքն է՝ որը նուիրուել է (ջրածին) նախնիների հոգուն:
Սասնայ Ծռեր դիւցազնավէպի Սանասարն ու Պաղտասարը իրենց կացարանը հիմնել են հենց այդպիսի անմահական ջրով մի գետակի ակունքին՝ այսինքն այդտեղ մեհեան են կառուցել:
«Մեհեան» բառը (մի+էհ-եան >մյ+էհ-եան >մեհ-եան) բաղկացած է Ասորերէն եւ Արաբերէն  (ﻩﺎﻴﻣ)  «մյէհ=ջուր» եւ «եան>ա*յն»(ﻦﻴﻋ)=ակունք արմատներից:
3.Իսկ «Բագի՞ն»-ը:
Տառացի վերլուծմամբ՝ «Բագին»-ը ուղղակիօրէն «ակադեմիա»-ն է, իսկ Բագինի քրմերն եղել են բարձրակարգ գիւտարար գիտնականներ, ակադեմիկոսներ եւ իրաւապահ դատաւորներ:
Այլապէս, զոհ մատուցելու արարողութեան կամ գուշակութեան համար՝ քրմերը ընդարձակ տարածքներ, գիւղեր ու մեծ նուէրներ չէին ստանայ իշխանաւորներից:
Բագարանը նախքան քաղաքի անուն դառնալը՝ եղել է ակադեմիկոսներ պատրաստելու ուսումնարան: Բագաւանը՝ ակադեմիկոսների աւան:
Բագրատունիները եղել են Հայոց քուրմ-ակադեմիկոսների տօհմական տունը՝ այլապէս Հայ ազգի բարձրագոյն հոգեւոր դասի ներկայացուցիչները, ինչի պատճառով էլ իրենց էր յանձնուած նախ Հայոց տօհմապետերին պաշտօնապէս հաստատել-օծելու իրաւունքը, ապա եւ Հայոց արքաներին թագադրելու պատիւը:
«Բագ»-երը կամ գիտութեան արքաները իրենց արարչագործութիւններով աստուածներ էին համարուելու նոր կազմաւորուող ազգերի ընկալմամբ՝ ու իրենց ընդհանրական «Բագ» անունը պիտի դառնար «Բոգ»՝ «Աստուած» (Սլաւոնական ազգերի մօտ):
Նոյնիսկ եօթներորդ դարու հայ պատմիչ Սեբէոսն է հաստատում. 
«Բագարատ եւ Անգեղ՝ զոր ի ժամանակին յայնմիկ, ազգ բարբարոսացն՝ աստուած կոչեցին»: 
Բագին բառը կամ «բագ» արմատն իր իսկական բովանդակութեամբ եւ ուղղագրութեամբ չի հանդիպում անգլերէնում՝ ինչպէս տեսանք նաեւ ռուսերէնում (Բոգ), որովհետեւ նրանք բարբառային բնոյթի լեզուներ են:
Oxford Illustrated Dictionary անգլ.-անգլերէն բառարանում գտնում ենք Beguin ուղղագրութեամբ բայց «Բագին» հնչիւնով մի բառ:
Այնտեղ բացատրւում է՝ թէ «Բագինները» կրօնական մայրապետական մի համայնք էին՝ հիմնադրուած Հոլլանդիայում, 12-րդ դարում: Նրանք նոյնիսկ մեր օրերում՝ գոյատեւում են փոքր խմբերով:
Իսկ Beghard բառի տակ՝ շարունակում է բառարանը, թէ սրանք էլ «Beguin»-ների օրինակով տղամարդկանց հոգեւոր մի համայնք են եղել, ստեղծուած 13-րդ դարում, եւ տարածուած ցածր երկրներում: 14-րդ դարից սկսեալ Հռովմի իրարայաջորդ Պապերը հալածել եւ ինկվիզիցիայի են ենթարկել սրանց՝ մինչեւ որ նրանց մնացորդները 17-երորդ դարում միացել են Franciscan-ներին, Tertiarii-ի կարգավիճակով: 
Իսկ «Տէր-Տեար»-ը միայն ու միայն հայերէն է…:

Մովսէս  Նաճարեան «Լեզուաբանութի՞ւն՝  Թէ  ԻՄԱՍՏԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ»

+1

0