Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնում տեղի ունեցավ Արտավազ Փելեշյանի «Իմ աշխարհը և դաշտի միասնական տեսությունը» գրքի շնորհանդեսը (լուսանկարներ)

Սկսվեց՝ «Մենք», ավարտվեց «Կյանք» ֆիլմով. Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնում Արտավազ Փելեշյանի «Իմ աշխարհը և դաշտի միասնական տեսությունը» գրքի շնորհանդեսն էր: Ռուսալեզու գիրքը հրատարակվել է պետպատվերով:

«Պարզվում է, որ ինչպիսի միջոցի էլ Փելեշյանը դիմի. լինի դա կինո, թե գրականություն, նույնպիսի զարմանք ու հիացմունք է առաջացնում: Չես հասկանում՝ մարդը կարո՞ղ է այսքան հեռու գնալ իր ստեղծած արվեստի հետքերով, մտնել մարդկային մտքի ու տիեզերքի այդքան խորը շերտերը»,- մաեստրո Տիգրան Մանսուրյանը խոստովանեց՝ Փելեշյանի գիրքն ապշեցնող է:

Շնորհանդեսին զարմանքի ու հիացմունքի բազմաթիվ խոսքեր հնչեցին.
 «Դուք ձեր վիճակից եք խոսում, բա ե՞ս ինչ ասեմ»,-ասաց Փելեշյանն ու զգուշացրեց,- «Ինտերվյու չեմ տալու, դիահերձման չեմ մասնակցելու: Փորձեմ մի քանի խոսք ասել, բայց չգիտեմ՝ ինչի՞ց սկսեմ»: 
Փելեշյանը սկսեց նրանից, թե ինչպես շուրջ կես դար փուլ առ փուլ հավաքվեց ու ստեղծվեց «Իմ աշխարհը և դաշտի միասնական տեսությունը»՝ կինոյից շեղվելով ու գալով դեպի գիտություն:

«Սովետական տարիներին «Գրական թերթում» մի բաժին կար՝ «Ծիծաղում են ֆիզիկոսները», որտեղ գիտնականները խոսում էին արվեստից, քննադատում, վերլուծում: Ես էլ մտածեցի՝ ինչո՞ւ չկա, օրինակ, «Ծիծաղում են լիրիկները» խորագիր, որպեսզի մենք էլ մեր հերթին խոսենք գիտության մասին»:

Փելեշյանը խոսեց գիտության մասին, արդյունքում գտավ այն, ինչ «Էնշտեյնը փնտրեց քառասուն տարի, բայց այդպես էլ չգտավ» : 79-ամյա կինոռեժիսորն այս գրքում ի մի է բերել դեռ դպրոցական տարիներից իր մեջ խտացած պատկերացումները կյանքի, մարդկային գոյի, տիեզերքի անսահմանության, բնության զարմանահրաշ՝ բացատրություններ ունեցող ու չունեցող երևույթների մասին:

Իր ֆիլմերի մասին կինոռեժիսորն ասում է. «Դրանք երկար կապրեն, որովհետև լի են սխալներով»: Փելեշյանի գիրքը ևս երկար ճանապարհ ունի անցնելու, որովհետև նրանում, թեև մաթեմատիկական բանաձևումներով, սակայն մերկապարանոց ճշմարտություններ չեն զուտ, այլ նաև հարցեր: Դրանցից մեկը Փելեշյանն ուղղեց գրքի շնորհանդեսի մասնակիցներին. «Խնդրում եմ, օգնե՛ք ինձ գտնել հարցի պատասխանը. տեսանելիությունը նյութակա՞ն է, թե ոչ նյութական»: Դե գնացե՛ք ու մտածեք…

«Սա ոչ թե կարդալու, բարձի տակ դնելու, այլ ուսումնասիրելու գիրք է». ռեժիսոր Հրանտ Վարդանյանի կարծիքն է: Նրա խոսքով. « Արտավազ Փելեշյանն անսասան լեռ է կինոարվեստում, որի գագաթից աշխարհն է երևում»: Իսկ գուցե նաև տիեզե՞րքը…

«Հարյուրավոր ձևակերպումներ անգամ անկարող են ամբողջացնել փելեշյանական արվեստի և մտածողության պատկերն ու գնահատականը: Նրա, ինչպես ֆիլմերը, այնպես էլ գրքերը ժամանակագրությունն են ոչ միայն իր արվեստի, այլև մեր ժողովրդի ապրած կյանքի, առաջընթացի»,-ասաց նախարար Ամիրյանը՝ հույս հայտնելով, որ ապագայում կունենանք փելեշյանական նոր ֆիլմեր, նոր երևակայություն, նոր անսահմանություն: Ասաց, որ հսկայական միջոցներ պահանջող «Homo Sapiens» ֆիլմի բյուջեի որոնումները շարունակվում են, բայց նախարարության առաջիկա ծրագրերում նախ Փելեշյանի «Իմ աշխարհը և դաշտի միասնական տեսությունը» ռուսալեզու գրքի հայերեն և անգլերեն հրատարակությունն է:

Ալիսա Գևորգյան

0

0