«Նկարիչն իր վերջին կտավն էր նկարում ու ինքն էլ չգիտեր այդ մասին». Էդուարդ Արծրունյան

Նկարիչն իր վերջին կտավն էր նկարում ու ինքն էլ չգիտեր այդ մասին` այդ մասին ոչ ոք չգիտեր: Կարմիր վարդը ձեռքիս, գնչուական գլխաշորը գլխիս փաթաթած` 2010թ. ամենաերանելի ակնթարթն էի վայելում: Ֆրենկ Սինատրայի ձայնի հնչյունների ներքո անխռով հետամանորյա օրն էր երեկոյանում: Սկզբում երազկոտ գույները սկսեցին վազել կտավի տարածքով, հետո գծերը կերպար էին դառնում` ես ու իմ երազանքները, իմ սերն ու իմ ցանկությունները, Արծրունյանն էլ` իր վրձիններով ու ներկապնակով, ու մենք միասին մեր իղձերը միավորեցինք, ու մեր աշխարհն ընդհանրացավ: Երեք օր անց նկարը գրեթե պատրաստ էր. ընդամենը մի քանի վրձնահարված էր պակասում, սակայն Արծրունյանը չցանկացավ այլևս դիպչել կտավին: Իմ դիմանկարը հայ կերպարվեստի պատմության մեջ ամրագրվեց որպես Էդուարդ Արծրունյանի վերջին ստեղծագործություն: Սրանից հետո Վարպետը երեք ամիս ապրեց, նա օրական կես-կես ժամով աշխատում էր կիսատ աշխատանքների վրա: Նկարիչն արդեն ուժասպառ էր եղել, ուժերը կամաց-կամաց տեղի էին տալիս, սակայն երևակայությունը, նպատակասլացությունը, իր անցած կյանքի ճանապարհն ապրեցնում էին նրան: Նա ինձ իր զգայական աշխարհի ամենանվիրական անկյուններն էր ուղեկցում, իր սիրելի կտավների ստեղծման պատմությանն էր ծանոթացնում:

Հիմա Արծրունյանի վերջին կտավը` իմ դիմանկարը, ամեն առավոտ ինձ է ողջունում: Թվում է, թե երկու Անահիտ իրար են նայում, սակայն իրականում Արծրունյանին եմ ինձանում տեսնում: Մտածում եմ, որ արտակարգ նրբերանգային ու արտասովոր հեքիաթային այս նկարը կարծես նկարչի ապրած կյանքի հանրագումարը լինի` բովանդակալից ու ընդգրկուն` թերևս` անվերջանալի, ինչպես արվեստը: Ինչպես Արծրունյանն էր ասում, հազարավոր նկարներ է ստեղծել, բայց միևնույն է, հազարներն էլ դեռ ծնվելու են: Նա ուրիշ երազանքներ էլ ուներ` իր սեփական ոտքով գեթ մեկ անգամ նորից Նկարիչների միություն իջներ ու ընկերների հետ սրճարանում մի կուշտ զրուցեր, ծաղկած ծառերի բույրն առներ: Շատ սովորական ու հեշտ իրականանալի ցանկություններ…, եթե չլիներ կաթվածը, ինչի պատճառով վեց տարի նկարիչը գամված էր անկողնուն ու անվասայլակին: Չնայած այն հանգամանքին, որ իմ բարեկամությունը Էդուարդ Արծրունյանի հետ ընդամենը մեկ տարվա և երկու ամսվա պատմություն ուներ, նա կարողացավ այդ կարճ ժամանակահատվածում իմ հոգեհայրը դառնալ, իսկ նրա անցած ճանապարհը` ուղենիշ և չափանիշ ինձ համար: Նրա ապրած կյանքի վերջին տարիները սխրագործություն կարելի է որակել: Ճշմարիտ հերոսի նման նա կառչել էր արվեստից, որը նրա կյանքի բոլոր ուրախությունների և ձեռքբերումների սկզբնաղբյուրն էր: Հիվանդությունը քիչ թե շատ թուլացրել էր նկարչի ձեռքը, սակայն նրա աշխարհընկալումն ավելի պայծառ ու գունեղ էր դարձել, նկարչական ընդունված օրենքներին փոխարինելու էին եկել բյուրեղացված զգայնությունները, կյանքն ու իրականությունը նորովի ընկալելու և վերիմաստավորելու արծրունյանական փիլիսոփայությունը: Թեմատիկ կոմպոզիցիայի Վարպետն այս ժամանակահատվածում չհրաժարվեց իր ստեղծագործական կյանքում որդեգրած հավատամքից` հավատարիմ մնալով ազգային, պատմական, գեղջկական, առօրյա-կենցաղային թեմաներին:

Անահիտ Կորյուն

Comments

comments