Այսօր Խաչատուր Աբովյանի ծննդյան օրն է
«Խաչատուր Աբովյանը ամեն ինչ էր մեզ համար: Նա ուսուցիչ էր և դաստիարակ, նա հայրանասիրության մեր ներշնչարանն էր: Նա հայության ապագայի խանդավառ պատգամախոսն էր:
Ամբողջ մի դար նա իշխում էր մեր զգացմունքների վրա:
Ինչ որ նրանից հետո եղել է մեծ բան մեր կյանքում, եղել է նրա զարկով, նրա շնչով` ազատագրականհ պայքար, ազգային ինքնագիտակցության զարթնք, նոր կենսաբողբոջ լեզու և մեր նոր լիրիկան: Նա` Աբովյանը, մեր նոր պատմության ամենամեծ նահատակն է, անթառամ լուսապսակով զարդարված: Նա մեր նոր առասպելն է, ազգային նոր միֆը … բազմախորհուրդ» …
Ավ. Իսահակյան
Խաչատուր Աբովյանի բարոյական դասերի մեջ ամենակարևոր կետը ազգային արժանապատվության չափազանց սրված զգացմունքն էր, որը և իր հայրանասիրության նեցուկն էր: Դրա ամենասպառիչ բանաձևն է «Վերքի» առաջաբանի ամանավերջին պարբերությունը. «Ով թուր ունի, առաջ իմ գլխիս խփի, իմ սրտիս խրի, ապա թե ոչ` քանի բերանումս լեզու կա, փորումս սիրտ, ես լեղապատառ ձեն կտամ. «Էդ ո՞ւմ վրա եք թուր հանել, Հայոց մեծ ազգին չե՞ք ճանաչում»:
Իր ամբողջ գիտակցական կյանքում Աբովյանը եղել էր ազգային հպարտության հավատավորը` Արարատի վերելքի օրերին և դորպատյան միջավայրում, վերադարձից հետո` թիֆլիսյան և երևանյան ուսուցչական ծառայության մեջ, չմոռանալով անվերջ արտասանել` «Ազգ իմ սիրելի», «Հայ անունը պարծանք է ինձ» և նման ուրիշ արտահայտություններ: Ազգային հպարտության ներշնչանքը ազգի հնագույն և հարուստ պատմությունն էր, որի փառահեղ սկիզբն էլ թելադրում էր «Հայաստան աշխարքի» ավերումներին վերջ տալու լուսավորական ծրագիրը: