«Հայկական Մելպոմենի չքնաղագույն դիցուհուն». Եղիշե Չարենցը` Արուս Ոսկանյանին

«… մեր ժամանակները ես չեմ հիշում ուրիշ հայ հայտնի դերասան, թերևս մասամբ Իսահակյան Ալիխանյանը, որ այնքան խոր զգար, այնքա՜ն համորեն ընկալեր պոեզիան, ապրեր նրանով, որքան Արուս Ոսկանյանը», ճ գրում է Ս. Մելիքսեթյանը: Արուս Ոսկանյանը բանաստեղծուհի չէր, բայց, բայց պոետիկ խառնվածք ու քնարատենչ հոգի ուներ:Նա սիրում էր պոեզիան և իր զարմանալի հիշողությամբ իսկույն բերանն առնում հավանած տողը, տունը կամ ողջ բանաստեղծությունը: Պոեզիան այդպես բոռւն սիրելը Արուս Ոսկանյանին դարձրել էին մեր բանաստեղծների` Հովհ. Հովհաննիսյանի, Հովհ. Թումանյանի, Ավ. Իսահակյանի, Ե. Չարենցի, Գ. Մահարուն և այլոց լավ բարեկամուհին: Նրանք բոլորն էլ իրենց ջերմ զգացմունքները երբեմն դրսևորել են Արուս Ոսկանյանին նվիրված չափածո և արձակ տողերում, որոնք ամփոփված են «Գովք Արուսին»  ձոների ալբոմում: Ձեզ ենք ներկայացնում Ե. Չարենցի «Գովք Արուսին» բանաստեղծությունների շարքը:

Չկա՛ քեզնից գերիլ երա՜զ,

Քո անունից անո՜ւշ անուն …

ՎԱՀԱՆ ՏԵՐՅԱՆ

I

Մելպոմենյան տաճարի,

Կամարների տակ անմար,

Ուր հայրենի հանճարի

Հուրն է վառվել անմար,

— Որ աստղերով շողշողուն

Եղել է միշտ հարուստ,

— Այսօր Քո ա՛ստղն է շողում,

Իբրև արևո, օ՛, Արո՛ւս …

II

Մեր նորափայլ արևով

Բեղմնավորված` անմար

Արվեստի լուսե` արևոտ

Ստեղծելու համար,

— Այսօր անհուն մեր ոգին,

Նոր խնդությամբ ցնծուն`

Անցյալի բե՛րքն է կրկին`

Նոր մանգաղով` հնձում …

III

Եվ, հերքելով անցյալի

Ամեն անցյալ անցած –

Գովում է նա պանծալի

Հանճարներին պայծառ …

Իր նորախոհ մանգաղով`

Միայն բարիք հնձող`

Հի՛ն արևներ է քաղում,

Սնվում նրանով …

IV

Այդպես մե՛նք էլ մեր նորոգ

Արևային ոգով –

Երբ հմայվում ենք գերող

Քո արվեստի շոգով –

Տենչում ենք միշտ գտնել փայլ.

Մի բի՛լ ճառագայթ, —

Որ հանճարից լինի այն

Պայծա՜ռ ճառագած …

V

Ցնծությամբ է լցվում մեր

Հոգին ամեն անգամ –

Երբ դու ելնում ես բեմ,

Որպես արևահամ, —

Կին, կամ կրքոտ տարփուհի,

Կյանքի ընկեր, կամ մայր, —

Պիեսներում Իբսենի,

Կամ Շեքսպիրի անմահ …

  VI

Յուրաքանչյուր քո դերում`

Դասական, թե նոր –

Դու հմայքով ես գերում,

Արվեստով քո խոր: —

Ֆեյա ես դու` հանճարին

Դեպի արև կանչող, —

Թե՞ — նենգ տիպար չարի –

Նո՛ւյնն է` հանճար ես տանջող …

  VII

Ի՛նչ էլ բեմից պատկերես

Ոճիր, թե հանցանք, —

Կարողանում ես գերել,

Որպես կյանքի ձայն …

Հերոսուհի, տարփուհի,

Պոռնիկ, սիրող մայր, —

Գերո՜ւմ ես դու միշտ մեր հին

Լույսով հանճարափայլ …